سازهای بادی به سازهایی گفته می‌شود که دمیده شدن هوا در آن‌ها باعث تولید صدا گردد.

ریشهٔ سازهای بادی کنونی از همان سازهای بادی اولیه است که از نظر ساختمان و چگونگی تولید صدا به دو دستهٔ کلی تقسیم می‌شود:

• سازهای بادی چوبی (ساکسوفون، فلوت ریکوردر، فلوت، ابوا، کلارینت، فاگوت)
• سازهای بادی برنجی (هورن، ترومپت، ترومبون، توبا)

اصطلاح «چوبی» یا «برنجی» بدان معنا نسیت که آن ساز از چه جنسی ساخته شده، بلکه این طبقه‌بندی بر پایه چگونگی و نحوه تولید صدا در دهنی آن‌ها مربوط می‌شود. مثلاً فلوت جزءسازهای بادی چوبی محسوب می‌گردد، هرچند که بدنه آن از فلز است.یا فلوت ریکوردر که در گذشته بسیار رایج بود و از چوب ساخته می‌شد، امروز برای آموزش موسیقی به کودکان رواج دارد و از پلاستیک ساخته می‌شود ولی جزو سازهای بادی چوبی است. ساکسوفون نیز معمولاً از جنس برنج است اما جزو سازهای بادی چوبی است.

اکثر سازهای بادی، «انتقالی» هستند و صدای حاصله نسبت به نت نوشته شده زیر‌تر یا بم‌تر است.

نی یا نی هفت بند از سازهای بادی ایرانی است و از دسته سازهای بدون زبانه است. ساز نی قابل کوک نبوده و نوازنده در همنوازی‌ها و تکنوازی‌ها از انواع مختلف نی استفاده می‌کند.

وسعت صدای نی دو اکتاو و نیم است و در انواع آن با کوک‌های متفاوت، فاقد یک تا دو نت است. مانند نی «لا کوک» که فاقد نت دو، نی «سل کوک» فاقد نت سی بمل و نی «فا کوک» فاقد نت لا بمل است. نی از سازهای محلی است و در اکثر نقاط ایران وجود دارد.^[

نی هفت‌بند از گیاه نی ساخته می‌شود. برای ساخت این گونه نی آن را طوری برش می دهند که از سر تا ته آن شامل هفت بند شود و اخیراً به صورت مصنوعی (نی اصلاح شدهٔ مصنوعی) نیز ساخته شده‌است. نی هفت بند یا به اصطلاح نی متشکل از ۵ سوراخ در جلو و یک سوراخ در پشت آن است که توسط انگشتان دوم و چهارم از یک دست و انگشتان اول تا چهارم از دست دیگر پوشیده می‌شوند.

به‌طور کلی نی را با جا گرفتن بین دو دندان نیش و گرد کردن زبان در پایین و پشت آن می‌نوازند همچنین جمشید عندلیبی زبان را در بالا می‌گذارد. سخت‌ترین کار در ساز نی درآوردن صدای آن است و انگشت گذاری آن ساده است. از استادان می‌توان نایب اسدالله اصفهانی، حسین یاوری اصفهانی، حسن کسایی، حسین عمومی، جمشید عندلیبی، محمد موسوی، حسن ناهید، محمد علی کیانی نژاد و عبدالنقی افشارنیا را نام برد.

کلارینت یکی از سازهای بادی قمیشی است که انواع حرفه‌ای‌اش معمولاً از چوب سیاه آفریقایی ساخته می‌شود. کلارینت یک قمیش، یک مجرای استوانه‌ای و یک سوراخ تقریباً استوانه ای دارد و از دسته سازهای انتقالی محسوب می‌شود. به کسی که این ساز را می‌نوازد، کلارینتیست گفته می‌شود.

کلمه کلارینت ممکن است همراه کلمه فرانسوی کلارینته (clarinette) وارد زبان انگلیسی شده باشد. با این حال به نظر می‌رسد ریشه‌های حقیقی این کلمه در میان نام‌های مختلف ترومپت‌هایی که در دوره‌های رنسانس و باروک استفاده می‌شد یافت شود.

عموماً معتقدند که یوهان کریستوف دنر، کلارینت را در آلمان در حوالی سال ۱۷۰۰ با اضافه کردن قطعه ای به ساز «شالوماو» اختراع کرده‌است. در طول زمان نیز، کلیدها و صفحه‌هایی اضافه شدند تا صدا و نواختن ساز را بهبود بخشند.

ساکسوفون (به فرانسوی: saxophone) یکی از سازهای بادی است که معمولاً از جنس برنج است و یک قمیش مشابه قمیش کلارینت دارد. مشابه کلارینت، ساکسوفون نیز سوراخ‌هایی دارد که نوازنده از طریق مکانیزمِ کلیدی آن‌ها را می‌بند. وقتی که نوازنده کلیدی را فشار می‌دهد یا کلید را رها می‌کند، به ترتیب صفحه ای روی سوراخ‌ها قرار می‌گیرد یا صفحه از روی سوراخ برداشته می‌شود. این ساز را آدولف ساکس در دههٔ ۱۸۴۰ اختراع کرد و به نام او «ساکسوفون» نام گرفت.

ساکسوفون توسط آدولف ساکس، سازنده آلت موسیقی و فلوت‌زن و کلارینت‌نواز اهل بلژیک توسعه داده شد. او در شهرستان دینان (به فرانسوی: Dinant) در بلژیک به دنیا آمد و در سال ۱۸۴۲ به پاریس نقل مکان کرد تا حرفه موسیقی اش را پی بگیرد. پیش از کار بر روی ساکسوفون، او بر روی کلارینت باس بهبودهایی برای آکوستیک و کلیدها ایجاد کرد و همچنین محدوده صدای پایین را گسترده‌تر کرد.

ساکس سازی را با یک قمیش مشابهِ کلارینت و یک بدنه برنجی و برخی خصوصیات آکوستیک شبیه هورن و کلارینت خلق کرد. با ساخت ساکسوفون در اندازه‌های مختلف در اوائل دهه ۱۸۴۰، ساکس به مدت ۱۵ سال انحصار این محصور را در روز ۲۸ ژوئن ۱۸۴۶ بدست آورد. در سال ۱۸۶۶ قرارداد ساکس تمام شد. سپس، ساکسوفون‌نوازان زیادی به همراه تولیدکننده‌های ساز، به نوبه خود طراحی‌ها و کارهای کلیدها را بهبود بخشیدند.

فلوت ریکوردر (به انگلیسی: Recorder) نام سازی بادی-چوبی، از خانودهٔ فلوت است. این ساز در محدوده‌های صوتی سوپرانو، آلتو، تنور و باس در دو اکتاو و نیم موجود است. امروزه سوراخهای این ساز به دو نوع ریکوردر باروک و ریکوردر جِرمن طراحی می‌شود. این دو نوع ریکوردر، انگشت گذاریهای متفاوتی دارند. ریکوردر یک ساز مناسب برای آموزش موسیقی به کودکان است.

استفاده از ریکوردر در آثار آهنگسازانی چون هندل و باخ و ویوالدی به چشم می‌خورد. گرچه این ساز از قرن هجدهم میلادی به عنوان سازی برای نوازندگی حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گرفت، امروزه علاوه بر کاربرد حرفه‌ای، استفادهٔ آموزشی برای کودکان نیز دارد.

سازدهنی یا هارمونیکا (به انگلیسی: Harmonica) جزء سازهای بادی است و در خانوادهٔ سازهای زبانه آزاد (Free Reed Instruments) قرار می‌گیرد.

تولید صوت در این نوع سازها نتیجه ارتعاش یک زبانه (Reed) از جنس فلز است که تنها یک سر آن به بدنه ساز متصل شده و انتهای دیگرش می‌تواند آزادانه حرکت کند. به ارتعاش درآمدن این زبانه‌ها در اثر عبور جریان هوا موجب تولید صدای ساز می‌شود.

از سایر سازهای این خانواده می‌توان ملودیکا (Melodica)، کنسرتینا (Concertina) و آکاردئون (Accordion) را نام برد. شاید برخی مواقع متوجه شباهت موجود بین صدای سازدهنی و آکاردئون شده باشید. این شباهت در جنس صدا، در واقع به خاطر شباهت در ساختمان این سازها و نحوه تولید صوت در آن‌ها است.

گر چه چینی‌های باستان نوعی سازدهنی با زبانه‌های چوبی داشته‌اند و موتسارت قطعه‌ای برای سازدهنی شیشه‌ای (یک ساز کاملاً متفاوت متشکّل از یک سِری قطعه شیشه‌های کوک شده) نوشت.

سازدهنی دیاتونیکی (Diatonic) که ما هم‌اکنون می‌شناسیم، در اوایل قرن نوزدهم، در آلمان ساخته شده‌است. این ساز به‌وسیلهٔ موج مهاجرین ترک‌کنندهٔ آلمان، به ایالات متّحده و بریتانیای کبیر برده شد و در اواسط قرن نوزدهم، در سراسر جهان، نواخته می‌شده‌است.

سازدهنی کروماتیک (Chromatic)، در سال ۱۹۱۸ اختراع شد و از آنجایی که شامل هر دوازده نیم‌پردهٔ گام کروماتیک می‌باشد، به شما اجازه می‌دهد که آهنگ کاملتری را بنوازید؛ مانند قطعه‌های جاز و کلاسیک؛ و همچنین برای نوازندگی تا حدود زیادی کاملتر است.

در مدل ۱۶ سوراخه سازدهنی کروماتیک، ۴ اکتاو کامل برای اجرای قطعات وجود دارد که اجازه نواختن هر قطعه‌ای را می‌دهد.